Umowy najmu w retailach parkach. Czy nadal obowiązuje model triple-net?

Fragment z raportu inwestycyjnego Parki handlowe i małe parki convenience „Retail parks everywhere?“ przygotowanego przez Avison Young we współpracy z CMS (renomowaną kancelarią prawną, działającą na rynku nieruchomości komercyjnych, w tym aktywnie w sektorze parków handlowych), BIG Poland -aktywnym inwestorem, który wszedł na polski rynek parków handlowych w 2022 r. i aktualnie może pochwalić się dziesiątą zrealizowaną akwizycją parku handlowego w Polsce oraz Polską Radą Centrów Handlowych (PRCH), organizacją skupiającą się pierwotnie głównie na większych obiektach handlowych, która od kilku lat aktywnie wspierającą i promującą również parki handlowe w Polsce

W umowach najmu zawieranych dla parków handlowych coraz częściej pojawiają się rozwiązania odmienne od klasycznych modeli umów najmu dla zawieranych w formule Triple Net Lease, szczególnie w zakresie rozliczania kosztów eksploatacyjnych i podziału obowiązków stron. Najnowsze trendy w tym obszarze kształtują na nowo relacje stron, równoważąc interesy inwestorów i najemców, a jednocześnie odpowiadając na rosnące oczekiwania rynku. W poniższym artykule dzielimy się naszymi obserwacjami z praktyki zespołu CMS oraz wskazujemy konsekwencje tych zmian dla uczestników sektora retail.

Autorzy

Dominik Rafałko, Partner (Real Estate) w CMS

Paweł Śliwka, Senior Associate (Real Estate) w CMS

W sektorze nieruchomości komercyjnych standardem jest stosowanie przez właścicieli obiektów umów najmu w modelu Triple Net Lease (NNN). W tym układzie najemca, oprócz czynszu podstawowego, ponosi pełne koszty eksploatacyjne związane z utrzymaniem nieruchomości – w tym m.in. podatek od nieruchomości, ubezpieczenie, opłaty za utrzymanie części wspólnych oraz media. Jednocześnie, najemca w takim modelu posiada pełną swobodę korzystania z nieruchomości (w zasadzie na podobnych regułach jak właściciel), bez konieczności angażowania istotnego kapitału na zakup nieruchomości, a także dając sobie większą elastyczność co do okresu korzystania z danej nieruchomości.

Model triple-net zakłada przeniesienie ryzyka kosztowego z właściciela na najemcę, co czyni go atrakcyjnym rozwiązaniem dla inwestorów i funduszy nieruchomościowych. Parki handlowe, jako jeden z rodzajów nieruchomości komercyjnych, również zazwyczaj funkcjonują w oparciu o ten model.

Jednakże, obserwując zmieniające się realia i praktykę rynkową, zwłaszcza w zakresie rozliczania kosztów eksploatacyjnych, warto zadać pytanie, czy obecnie stosowane rozwiązania w parkach handlowych rzeczywiście odpowiadają klasycznemu modelowi Triple Net Lease.

Service charge w parkach handlowych – struktura i modele rozliczeń

Nasze obserwacje wskazują na rosnącą liczbę odstępstw od klasycznego modelu rozliczania kosztów eksploatacyjnych w parkach handlowych. W standardowym Triple Net Lease najemcy pokrywają te koszty w całości, zazwyczaj poprzez miesięczne lub kwartalne zaliczki, które po zakończeniu okresu rozliczeniowego, najczęściej rocznego weryfikowane są względem rzeczywistych wydatków poniesionych przez właściciela. Wynajmujący ma również prawo do aktualizacji wysokości zaliczek na kolejny okres, dostosowując je do prognozowanych kosztów.

W praktyce coraz częściej spotykamy się jednak z alternatywnymi modelami rozliczeń, takimi jak:

• Limit kosztowy (cap) – górna granica kosztów, jakie najemca może ponieść w danym okresie rozliczeniowym. Nawet jeśli rzeczywiste koszty wynajmującego okażą się wyższe, najemca zapłaci tylko do ustalonego limitu.

• Indeksacja – opłata ustalana jako stały ryczałt, który może rosnąć wyłącznie o wskaźnik przyjęty w umowie (np. wskaźnik inflacji GUS albo HICP).

• Ryczałt – stała, miesięczna opłata ustalana na podstawie prognoz, która nie podlega rozliczeniu według faktycznych kosztów po zakończeniu danego okresu rozliczeniowego. Czasami w umowach z góry wyłącza się możliwość podnoszenia tej opłaty w trakcie trwania najmu. Jest to jednak na ten moment najrzadziej spotykana opcja.

Z naszych analiz wynika, że powyższe modele stają się coraz bardziej powszechne w parkach handlowych, przestając być wyjątkiem zarezerwowanym dla największych najemców, jak ma to miejsce w dużych centrach handlowych.

Zakres obowiązków stron – utrzymanie powierzchni najmu

W kontekście powyższych rozważań warto zwrócić uwagę na specyfikę techniczną i kosztową parków handlowych w porównaniu do dużych centrów handlowych. Parki handlowe cechują się prostą strukturą techniczną oraz ograniczoną powierzchnią wspólną, najczęściej są to drogi dojazdowe i parkingi dla klientów. Ze względu na niezależny dostęp do lokali bezpośrednio z parkingu najemcy zazwyczaj sami odpowiadają za utrzymanie wynajmowanych powierzchni. Obowiązki wynajmującego ograniczają się do utrzymania struktury budynku oraz wspólnych części parku handlowego, które – jak wspomniano – mają ograniczony zakres.

Podsumowanie – czy triple-net w parkach handlowych nadal funkcjonuje?

Pomimo rosnącej liczby odstępstw od klasycznego modelu rozliczeń, umowy najmu w parkach handlowych wciąż zasadniczo wpisują się w koncepcję Triple Net Lease. Kluczowe znaczenie ma jednak precyzyjne określenie obowiązków stron w zakresie utrzymania powierzchni najmu i części wspólnych, z uwzględnieniem specyfiki danego obiektu. Odpowiednie uregulowanie tych kwestii w umowie najmu pozwala zachować taki model rozliczeń, który zabezpiecza wynajmującego przed stratami, a jednocześnie zwiększa atrakcyjność nieruchomości dla inwestorów.

CMS

CMS jest największą i jedną z najbardziej doświadczonych kancelarii prawnych w Polsce, gdzie działa od 30 lat. Nasz zespół ponad 200 prawników świadczy usługi doradztwa prawnego i podatkowego dla klientów działających we wszystkich sektorach gospodarki. Pracujemy zarówno dla międzynarodowych korporacji, jak i polskich firm rodzinnych, instytucji finansowych oraz sektora publicznego.

Nasze zespoły w Warszawie i Poznaniu działają w ramach międzynarodowej sieci ponad 70 biur CMS zlokalizowanych w ponad 40 krajach na całym świecie, dzięki czemu nasi klienci otrzymują wsparcie międzynarodowych zespołów i najwyższej jakości ekspertyzy prawnej na innych rynkach, na których prowadzą lub zamierzają prowadzić działalność. Z kolei specjalizacja sektorowa pozwala nam oferować klientom wsparcie prawników, którzy rozumieją wyzwania i specyfikę prowadzenia działalności w danym sektorze, ze szczególnym uwzględnieniem sektorów regulowanych.

 

Parki handlowe na każdym kroku?

Jak to się zaczęło

Początki sektora parków handlowych w Polsce sięgają końca lat 90. XX wieku, co związane było z transformacją polityczną kraju. Pierwsi pionierzy realizowali swoje projekty na obrzeżach dużych aglomeracji miejskich, tworząc pierwsze destynacje zakupowe, które zostały uzupełnione innymi obiektami handlowymi.

Sektor ma za sobą trzy dekady o zróżnicowanej dynamice rozwoju. W 2019 r. rynek oferował już 1,5 mln mkw parków handlowych o powierzchni większej niż 5 000 mkw GLA. Pandemia COVID-19 w 2020 r. uwypukliła atrakcyjność inwestycyjną tych formatów, ponieważ - dzięki ich otwartemu układowi- obostrzenia związane z zamykaniem obiektów handlowych nie miały na nie większego wpływu. W tym okresie przyspieszył trend lokalnych i wygodnych zakupów, wzmacniając zaufanie inwestorów do parków handlowych jako bezpiecznego i elastycznego formatu. W rezultacie nastąpił prawdziwy boom na nowobudowane projekty tego typu.

Tylko w latach 2020-2024 powierzchnia parków handlowych o GLA > 5 000 mkw wzrosła o dodatkowe 1,5 mln mkw. W pierwszej połowie 2025 r. oddano do użytku kolejne 120 000 mkw, a w drugiej połowie roku spodziewamy się kolejnych 340 000 mkw. Bazując na informacjach od inwestorów, w 2026 r. w parkach handlowych pojawi się jeszcze około 500 000 mkw nowej powierzchni.

Sektor w liczbach

Obecnie w Polsce działa ponad 290 dużych parków handlowych, z których każdy ma ponad 5 000 mkw GLA. Łącznie zajmują one około 3,2 mln mkw GLA, co stanowi 21% nowoczesnych zasobów handlowych - dwukrotnie więcej niż w 2010 roku.

Ponad 70% projektów zrealizowanych od 2020 roku to parki handlowe o powierzchni 5 000–10 000 mkw GLA. 60% nowych inwestycji powstało w miastach liczących mniej niż 50 000 mieszkańców.

Poza większymi obiektami, na polskim rynku handlowym znajduje się również ponad 400 małych parków convenience. Parki te mają zazwyczaj powierzchnię od 2 000 do 5 000 mkw i zapewniają dodatkowe 1,3 mln mkw GLA w całym kraju.

Aktualne trendy

Tempo rozwoju polskiego rynku parków handlowych nie wykazuje żadnych oznak spowolnienia. Obserwujemy wyraźną tendencję do realizacji większych projektów. Obecnie w budowie lub w trakcie rozbudowy znajdują się 52 parki handlowe o GLA powyżej 5 000 mkw, z czego 10 z nich ma przekroczyć 15 000 mkw.

Wśród nich największym realizowanym obecnie projektem jest Osada w Żyrardowie, która po ukończeniu wzbogaci rynek o 33 000 mkw GLA. Skala ta odzwierciedla ewolucję sektora, gdzie większe parki handlowe coraz częściej stanowią alternatywę dla tradycyjnych regionalnych centrów handlowych.

„Te większe formaty okazały się atrakcyjne dla szerszego grona najemców, przyciągając nie tylko operatorów oferujących produkty codziennego użytku, ale także marki z segmentu mody ekonomicznej oraz gastronomię i usługi. W rezultacie, parki handlowe stopniowo przekształcają się z czysto lokalnych miejsc zakupów w bardziej wszechstronne lokalizacje handlowe, które zaspokajają coraz więcej potrzeb konsumentów.” – komentuje Artur Czuba, Director, Investment w Avison Young

Główni operatorzy

Około 45% istniejącej podaży w nowoczesnych parkach handlowych w Polsce (o GLA powyżej 5 tys. mkw) należy do 10 największych graczy rynkowych. Pradera zajmuje pozycję lidera z 9% udziałem w rynku, bazując na swoim portfolio czterech dużych aktywów. Saller plasuje się na drugim miejscu z 8% udziałem, a kolejno BIG Poland z 6% i Trei Real Estate z 5%. Udziały pozostałych właścicieli są bardzo rozdrobnione i wynoszą nie więcej niż 3%.

„Debiut BIG w Polsce w 2022 roku zapoczątkował skoncentrowaną, długoterminową strategię rozwoju, ukierunkowaną na miasta średniej wielkości o wysokim potencjale. Pozyskujemy i rozwijamy nieruchomości w atrakcyjnych lokalizacjach, ze starannie dobranym miksem najemców oraz wyraźnymi perspektywami wzrostu wartości. Od momentu wejścia na polski rynek BIG zbudował portfel 10 w pełni skomercjalizowanych parków handlowych o łącznej powierzchni blisko 200 tys. mkw GLA, zdobywając około 6% udziału w rozwijającym się segmencie parków handlowych w Polsce.” – komentuje Eran Levy, CEO w BIG Poland

Projekty w budowie

W sierpniu 2025 r. 7 najbardziej aktywnych deweloperów parków handlowych i małych parków convenience odpowiadało za prawie 50% nowopowstającej powierzchni. Liderem rynku była firma Saller z 13% udziałem w całkowitej podaży w budowie, a za nią uplasowała się firma LCP Properties z 10% udziałem. Struktura własnościowa parków handlowych i małych parków convenience będących w fazie realizacji pozostaje silnie rozproszona - obecnie około 40 aktywnych deweloperów prowadzi projekty na etapie budowy.

Całkowita powierzchnia parków handlowych w budowie jest obecnie szacowana na około 510 000 mkw. Znaczna część (57%) nowej podaży powstaje w miastach liczących mniej niż 50 000 mieszkańców, a 19% znajduje się w ośmiu największych aglomeracjach miejskich w Polsce. Warto zauważyć, że tylko 15 z ponad 64 realizowanych projektów ma powierzchnię przekraczającą 10 000 mkw.

Dynamiczny rozwój parków handlowych znajduje odzwierciedlenie w nowej podaży dostarczonej na rynek handlowy w Polsce w ostatnich 5 latach. W formacie parków handlowych wyniosła ona 1,7 mln mkw, podczas gdy w centrach handlowych nieco ponad 500 000 mkw GLA.

Jak wygląda obecnie typowy nowy park handlowy w budowie?

- Wybudowany w mieście o liczbie ludności 10-50 tys. (52%)

- GLA ok. 5-10 tys. mkw (62%)

- Zlokalizowany po drodze do domu (40%)

 Autor: Paulina Brzeszkiewicz-Kuczyńska, Research and Data Manager w Avison Young

 

* Fragment z raportu inwestycyjnego Parki handlowe i małe parki convenience „Retail parks everywhere?“ przygotowanego przez Avison Young we współpracy z CMS (renomowaną kancelarią prawną, działającą na rynku nieruchomości komercyjnych, w tym aktywnie w sektorze parków handlowych), BIG Poland (aktywnym inwestorem, który wszedł na polski rynek parków handlowych w 2022 r. i aktualnie może pochwalić się dziesiątą zrealizowaną akwizycją parku handlowego w Polsce) oraz Polską Radą Centrów Handlowych (PRCH), organizacją skupiającą się pierwotnie głównie na większych obiektach handlowych, która od kilku lat aktywnie wspierającą i promującą również parki handlowe w Polsce.

Katarzyna Sielewicz dołącza do Avison Young

Do zespołu Investment Advisory w Avison Young w Polsce dołącza Katarzyna Sielewicz, która obejmuje stanowisko Senior Consultant.

Katarzyna ukończyła studia magisterskie na kierunku Finanse w Stockholm University School of Business  a także uczęszczała do Cass Business Shool w Londynie. Międzynarodowe doświadczenie w sektorze nieruchomości zdobywała, pracując w londyńskim zespole Research and Strategic Advisory w Cushman & Wakefield (dawniej DTZ).

Po powrocie do Warszawy rozwijała swoje kompetencje w obszarze inwestycji i zarządzania aktywami w butikowej firmie doradczej, gdzie wspierała zarówno krajowych, jak i międzynarodowych klientów działających na polskim rynku.

Do Avison Young Katarzyna wnosi bogate doświadczenie obejmujące różne sektory rynku. Będzie wspierała klientów w procesach due diligence a także w pozyskiwaniu i sprzedaży aktywów.

Michał Radomski odpowiedzialny za doradztwo inwestycyjne w Scallier

Michał Radomski dołączył do zespołu firmy Scallier w Polsce, obejmując stanowisko Investment Director

W tej roli będzie doradzał klientom firmy przy zakupie nieruchomości z sektora handlowego oraz zarządzał procesami sprzedaży aktywów, reprezentując właścicieli nieruchomości i deweloperów. Jego zadaniem będzie strategiczne wsparcie inwestorów instytucjonalnych i prywatnych w realizacji planów i strategii inwestycyjnych, alokacji zasobów czy budowie portfela inwestycyjnego. Swoją wiedzą i fachowymi zdolnościami będzie również wspierał bieżące działania i projekty realizowane przez dywizję dewelopersko - inwestycyjną Scallier.

Michał Radomski od ponad 10 lat pracuje w obszarze inwestycji w sektorze nieruchomości komercyjnych w Polsce. Profesjonalne umiejętności w tej dziedzinie zdobywał doradzając przy realizacji transakcji związanych z zakupem nieruchomości przez międzynarodowe fundusze inwestycyjne. Był odpowiedzialny za przeprowadzenie kilkudziesięciu procesów akwizycji na rynku krajowym.   

Doradzając przy zakupie nieruchomości handlowych na rzecz klientów, wprowadził na polski rynek austriacki fundusz inwestycyjny. Odpowiadał również za zakup nieruchomości dla funduszu Centerscape Investments w Polsce i Czechach. Uczestniczył też w procesie doradczym, wspierając realizację parków handlowych w Polsce i na terenie Słowacji.

– Z ogromną satysfakcją powitaliśmy Michała w naszym zespole. Jestem przekonany, że bogate doświadczenie i wielostronny zakres kompetencji, jakim dysponuje pozwoli wzmocnić pozycję naszej firmy jako jednego z głównych doradców w sektorze handlowym w Polsce. Jego wiedza i fachowe podejście do oceny przedsięwzięć oraz zaangażowanie w procesy inwestycyjne pozwoli  przyspieszyć realizację planów, przyjętych przez naszą firmę. Wykorzystanie zdobytego przez Michała doświadczenia i umiejętności negocjacyjnych zapewnia natomiast naszym klientom szerokie wsparcie doradcze oraz optymalizację rozwiązań wykorzystywanych w biznesie – mówi Bartosz Nowak, Partner Zarządzający w Scallier.

– Praca w Scallier otwiera nowy rozdział w mojej karierze zawodowej. Bazując na doświadczeniu firmy, uzyskanym w trakcie prowadzenia projektów handlowych w Polsce i Rumunii na przestrzeni ostatnich lat możemy zapewnić klientom wszechstronną pomoc w realizacji złożonych projektów inwestycyjnych w kraju i na rynkach europejskich. Jak również zagwarantować kompleksowe wsparcie doradcze w procesie akwizycji nieruchomości, w zakresie operacyjnym, prawnym i finansowym – informuje Michał Radomski, Investment Director w firmie Scallier.

Scallier sprzedaje kolejny obiekt handlowy

Poznańska firma Scallier, specjalizująca się w budowie oraz zarządzaniu projektami z sektora handlowego w Polsce i Rumunii, w ramach partnerstwa z firmą PKB Inwest Budowa, sfinalizowała sprzedaż kolejnego, wspólnie zrealizowanego obiektu komercyjnego

Po akwizycji parków handlowych w Pleszewie i Wrocławiu, sprzedanych do firmy LCP Poland, tym razem przedmiotem transakcji był obiekt zlokalizowany w Nowej Wsi koło Pruszkowa, w obrębie aglomeracji warszawskiej.

Zakupiona przez firmę Centerscape nieruchomość handlowa oferuje łącznie około 2000 mkw. powierzchni. Obiekt, usytuowany na działce o powierzchni 0,8 ha, składa z dwóch budynków handlowych, w jednym z których mieści się sklep Biedronka, a w drugim swoje placówki mają m.in. PEPCO, Maxi Zoo czy Totalizator Sportowy.

– Inwestycja została ukończona i oddana do użytkowania pod koniec 2023 roku. Po ponad półtora roku obiekt trafił w ręce spółki należącej do amerykańskiego funduszu, która inwestuje w nieruchomości z sektora handlowego w Niemczech, Czechach i Polsce. To kolejna transakcja zrealizowana z sukcesem z naszym strategicznym partnerem, firmą PKB Inwest Budowa, będąca wynikiem wieloletniej, ścisłej współpracy, w ramach której przygotowujemy do sprzedaży również park handlowy w Pyrzycach – informuje Bartosz Nowak, Partner Zarządzający w Scallier. – Tempo rozwoju inwestycji handlowym w kraju nie słabnie. Krajobraz inwestycyjny zdominowały parki handlowe i lokalne centra zakupowe, których budowę wspiera ekspansja popularnych sieci handlowych i marek dyskontowych. Obecnie trwa wyścig o miasta powiatowe i większe ośrodki miejskie. Działające lokalnie parki handlowe i centra convenience odpowiadają za coraz większy udział w rynku, który obejmuje już ponad jedną czwartą zasobów nowoczesnej powierzchni handlowej w Polsce – dodaje Bartosz Nowak.   

Firma Scallier, działająca z PKB Inwest w modelu ramowej współpracy strategicznej w procesie realizacji projektu w Nowej Wsi koło Pruszkowa odpowiedzialna była za akwizycję gruntu, przeprowadzenie komercjalizacji obiektu, kompleksowe doradztwo inwestycyjne oraz sprzedaż nieruchomości.

Biura wracają do gry

 Zapotrzebowanie na powierzchnie biurowe w Polsce rośnie, szczególnie w ośrodkach regionalnych. Tendencja do redukcji zajmowanych powierzchni odwraca się, firmy zaczynają zwiększać przestrzeń do pracy.

– Coraz silniej przebijająca się potrzeba powrotu do pracy stacjonarnej to dobry sygnał dla sektora biurowego. Nowych inwestycji biurowych jest nadal jak na lekarstwo, ale zainteresowanie najmem rośnie, co w ostatnich miesiącach mogliśmy obserwować przede wszystkim na rynkach regionalnych. Dobrym prognostykiem dla sektora biurowego jest też wzrastająca średnia powierzchnia najmu – informuje Mateusz Strzelecki, Partner / Head of Tenant Representation w Walter Herz. – Miasta regionalne wyprzedzają Warszawę pod względem popytu i liczby projektów w realizacji. Warszawski rynek notuje natomiast wyższy przyrost nowej podaży, który w regionach jest tym roku znikomy – dodaje.       

Skok popytu na biura w regionach

Na wszystkich rynkach biurowych dominują renegocjacje umów. Firmy wolą przedłużać kontrakty niż przenosić się do innych lokalizacji. W zajmowanych biurach zatrzymują je wysokie koszty związane z relokacją. Trend najbardziej pogłębia się w Krakowie i Wrocławiu, gdzie odnawianych umów jest najwięcej. Istotne jednak, że w największych miastach w Polsce w ostatnich miesiącach notowany jest spory wzrost zapotrzebowania na powierzchnie biurowe.      

Wzmożona aktywność najemców sprawiła, że do połowy bieżącego roku na 8 największych rynkach regionalnych, poza Warszawą wynajęte zostało łącznie niemal 400 tys. mkw. powierzchni. A to oznacza ponad  50 proc. wzrost łącznego popytu w regionach drugim kwartale br. w porównaniu z tym samym okresem w 2024 roku.

W pierwszym półroczu 2025 roku w Warszawie do najemców trafiło natomiast około 300 tys. mkw. biur, podobna ilość, jak rok wcześniej.  

W strukturze regionalnego popytu wybija się Kraków, którego udziałem był w ostatnich miesiącach największy wzrost zapotrzebowania na powierzchnie. W drugim kwartale br. w stolicy Małopolski wolumen wynajmu był zbliżony do popytu w Warszawie. Na krakowskim rynku biurowym, jak oblicza Walter Herz, do połowy tego roku zakontraktowane zostało przeszło 170 tys. mkw. powierzchni, we Wrocławiu podpisane zostały umowy na ponad 80 tys. mkw. biur, a w Trójmieście chłonność rynku przekroczyła w tym czasie 50 tys. mkw. Wiodącą rolę poza Warszawą niezmiennie odegrali najemcy z branży IT i sektora usług dla biznesu.

Nowe projekty inicjowane tylko w Warszawie

Wysokie koszty realizacji inwestycji oraz utrzymujący się w regionach spory poziom pustostanów, przekraczający średnio 17 proc. sprawia, że inwestorzy wstrzymują się z budową nowych projektów. Regiony zyskały w tym roku tylko śladową ilość nowej powierzchni, dzięki ukończeniu w Poznaniu niewielkiego budynku biurowego.  

W Warszawie z kolei w pierwszym półroczu br. oddane zostało 85 mkw. nowej powierzchni w czterech projektach. Ukończony został m.in. budynek biurowy The Bridge (47 tys. mkw.) i Office House (27 tys. mkw.) w wielofunkcyjnym kompleksie T22. W drugiej połowie roku na warszawskim rynku planowane jest oddanie do użytkowania projektu V-Tower (32 tys. mkw.) i budynku Studio A (26 tys. mkw.).

W realizacji pozostaje m.in. wieża biurowa Skyliner II i Upper One. W trakcie przygotowania do budowy są natomiast w Warszawie kolejne budynki w kompleksie VIBE, nowy biurowiec w inwestycji przy Towarowej 22 oraz projekt LightOn Warsaw (23 tys. mkw.), zlokalizowany przy ulicy Prostej 69. Współczynnik powierzchni niewynajętej w Warszawie oscyluje w okolicy 10 proc., utrzymując się na stabilnym poziomie.   

W całej biurowej Polsce w budowie pozostaje zaledwie przeszło 320 tys. mkw. powierzchni, w tym 190 tys. mkw. łącznie w największych miastach regionalnych i 130 tys. mkw. w Warszawie. Na krakowskim rynku, gdzie buduje się najwięcej, w realizacji jest około 65 tys. mkw. powierzchni, a w Poznaniu przeszło 50 tys. mkw.

Jeśli planowane terminy oddania inwestycji zostaną przez deweloperów dotrzymane, krajowe zasoby biurowe mają szansę zwiększyć się w tym roku o ponad 200 tys. mkw. nowej powierzchni, szacują analitycy Walter Herz.

Galeria Nad Jeziorem sprzedana

Galeria Nad Jeziorem w Koninie zmieniła właściciela. Kupującym jest niemiecki podmiot inwestujący w nieruchomości handlowe – spółka z grupy Saller Group. Wyłącznym agentem doradzającym sprzedającemu w procesie była firma Avison Young.

Galeria Nad Jeziorem to centrum handlowo-rozrywkowe w Koninie, oferujące 21 000 mkw. powierzchni najmu, zlokalizowane w centrum miasta i otoczone osiedlami domów wielorodzinnych. Zostało otwarte w 2002 roku i rozbudowane w 2018, zapewniając klientom dostęp do ponad 50. sklepów i punktów usługowych popularnych polskich i międzynarodowych marek, takich jak Carrefour (ok. 4 400 mkw.), Brico Marche (ok. 5 900 mkw.), a także Martes Sport, Sinsay, Rossmann, Pepco, CCC, Euro RTV AGD, jak również pierwsze w regionie wielosalowe kino Helios, wzmacniające ofertę rozrywkową tego obiektu. Przez ostatnie lata zarządzaniem oraz wynajmem tej nieruchomości zajmowała się firma Balmain Group. Przy transakcji doradztwo prawne sprzedającemu świadczyła firma Wolf Theiss.

– Nabyliśmy Galerię Nad Jeziorem kilka lat temu z intencją przeprowadzenia zmian i zwiększenia jej wartości poprzez aktywne zarządzanie, w tym zmianę poziomu wynajęcia oraz wymianę części najemców. W czasie naszego zarządzania nieruchomością przedłużyliśmy umowę najmu z operatorem spożywczym Carrefour w ich nowym formacie sklepu, wynajęliśmy część powierzchni nowym najemcom, takim jak np. Sinsay oraz przygotowaliśmy nieruchomość do dalszej rozbudowy, co przyniosło korzyści lokalnej społeczności – komentuje James Huckle, partner w Stage Capital. – W 2024 roku Galerię Nad Jeziorem odwiedziło 2,8 miliona klientów, a w ostatnich latach centrum doświadczyło stabilnego wzrostu liczby odwiedzin. Jesteśmy pewni, że po znacznych staraniach dla jego rozwoju przekazujemy dobrze utrzymane centrum handlowe nowemu właścicielowi – dodaje James Huckle.

– Galeria Nad Jeziorem to dobrze prosperujące centrum handlowe dominujące w swojej okolicy – komentuje Michał Ćwikliński, Dyrektor Zarządzający na Europę, Bliski Wschód oraz Afrykę w Avison Young. – Nieruchomość jest w całości wynajęta renomowanym najemcom. Jest często odwiedzana przez klientów i ma stabilne przychody, ale co najważniejsze, tworzy tętniące życiem miejsce zakupowe dla mieszkańców Konina. Ta transakcja pokazuje, że istnieje silne zainteresowanie rynku nabywaniem dobrze prosperujących galerii handlowych, pod warunkiem, że tworzą atrakcyjne miejsce zakupowe dla lokalnej społeczności – informuje Michał Ćwikliński.

Zintegrowane Plany Inwestycyjne (ZPI). Nowe otwarcie we współpracy inwestorów z samorządami

Czy Zintegrowane Plany Inwestycyjne (ZPI) zrewolucjonizują proces budowlany w Polsce? Czy okażą się nową jakością w realizacji projektów mieszkaniowych i komercyjnych?

Przyjęta niedawno nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2023 roku, w tym Zintegrowane Plany Inwestycyjne (ZPI) mają na celu przyspieszenie realizacji poszczególnych etapów procesu inwestycyjnego i usprawnienie współpracy inwestorów z lokalnymi władzami przy realizacji większych i bardziej złożonych projektów budowlanych. Nowe narzędzie w perspektywie kilku lat ma szansę istotnie wpłynąć na dynamikę rozwoju budownictwa w Polsce. Pierwsze projekty realizowane na podstawie ZPI zweryfikują wkrótce efektywność tej formuły inwestycyjnej.  Deweloperzy liczą też na to, że nowe regulacje otworzą drogę do wykorzystania niedostępnych dotąd gruntów inwestycyjnych, dzięki zmianie ich przeznaczenia.

Przyspieszenie procedur

Zintegrowane Plany Inwestycyjne są jedną z form planowania przestrzennego. Zostały wprowadzone po to, by umożliwić szybszą realizację projektów w porównaniu z tradycyjnymi procedurami, opartymi na miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) czy przy wykorzystaniu mało skutecznej specustawy lex deweloper, dającej także możliwość zmiany funkcji terenów, ale związanej tylko z realizacją projektów mieszkaniowych.

Wprowadzenie nowych regulacji ma na celu uporządkowanie i uproszczenie procesów budowlanych oraz zwiększenie transparentności współpracy inwestorów z lokalnymi władzami. Rozwiązanie umożliwić ma realizację projektów na jasnych i przewidywalnych zasadach dla obu stron w zakresie wzajemnych zobowiązań, pozwalając jednocześnie kształtować zabudowę w sposób bardziej kompleksowy i elastyczny.

Kluczowym elementem ZPI jest umowa urbanistyczna, która precyzyjnie definiuje zobowiązania inwestora oraz korzyści dla gminy, tj. realizację przez firmy inwestycji uzupełniających, takich jak infrastruktura drogowa, społeczna czy rekreacyjna. Co istotne, decyzja o przystąpieniu przez gminę czy miasto do umowy z inwestorem, której załącznikiem jest projekt ZPI wiąże się z przyjęciem projektu w przedstawionej przez inwestora formie. Radni nie mogą wnosić do projektów poprawek. Wszelkie negocjacje dotyczące kształtu i warunków realizowanego projektu zamknięte zostają przed jego formalnym złożeniem dokumentów.

Dostęp do terenów bez MPZP

Największą zaletą ZPI jest możliwość realizacji inwestycji na obszarach, gdzie brakuje miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, co umożliwia dostęp do nowych, atrakcyjnych lokalizacji i potencjalnie pozwala odblokować tzw. trudne grunty, na przykład poprzemysłowe.  

Atutem znowelizowanego rozwiązania ma być również przyspieszenie procesu inwestycyjnego. Procedura ZPI ma być znacznie krótsza niż klasyczne uchwalanie MPZP. Ma pozwolić inwestorom na szerszy udział w procesie kształtowania warunków realizacji inwestycji i możliwość zamknięcia ustaleń jeszcze przed rozpoczęciem budowy. Zwiększa to znacząco bezpieczeństwo prawne i finansowe inicjowanych na takich zasadach przedsięwzięć.    

– Nowe rozwiązanie daje inwestorom możliwość większej kontroli podczas realizacji inwestycji, ale istnieje też pewne ryzyko związane z ZPI. Warunki umowy urbanistycznej zmogą być niekorzystne dla inwestorów na przykład ze względu na wygórowane wymagania lokalnych władz, dotyczących inwestycji uzupełniających. Poza tym, firmy które zdecydują się na realizację projektów w tej formule zobowiązane są do przeprowadzenia minimum 21 dniowych konsultacji społecznych, które wydłużają proces i mogą prowadzić także do zablokowania inicjatywy – informuje Emil Domeracki, Partner, Board Member Land Development Advisory w Walter Herz. – Inwestor może być też zobowiązany do przekazania gminie gruntów i infrastruktury lub pokrycia dodatkowych kosztów, bez ściśle określonego odniesienia i zachowania proporcji pomiędzy inwestycją główną i uzupełniającą. Dodatkowo, ZPI musi być zgodny z planem ogólnym gminy lub studium uwarunkowań, co wymaga analizy formalnej i potencjalnie prognozy oddziaływania inwestycji na środowisko – zauważa Emil Domeracki.

Walory wizerunkowe

Z drugiej strony, poprzez dostarczenie miastom i gminom elementów infrastruktury publicznej, jak obiekty użyteczności publicznej, szkoły, przedszkola, placówki medyczne, obiekty sportowe, strefy rekreacyjne, infrastruktura drogowa, czy sieć kanalizacyjna inwestorzy będą mogli budować pozytywne relacje z władzami i społecznością lokalną, wzmacniać wzajemne zaufanie, co może ułatwiać realizację kolejnych  przedsięwzięć inwestycyjnych.

– Postrzegamy Zintegrowane Plany Inwestycyjne jako kluczowy element nowoczesnego planowania przestrzennego i narzędzie przyspieszające inwestycje. Walter Herz Land Investment dysponuje odpowiednimi kompetencjami, z których korzystają inwestorzy wdrażający projekty na podstawie ZPI. Wspieramy inwestorów w rozmowach z samorządem, dążąc do wypracowania zrównoważonych warunków umów urbanistycznych, maksymalizujących korzyści dla obu stron. Zainicjowana przez nas realizacja dwóch procedur ZPI umożliwi wkrótce demonstrację efektywności nowego mechanizmu inwestycyjnego w praktyce – informuje Bartłomiej Zagrodnik, Managing Partner, CEO w Walter Herz.

W ramach przygotowywanej przez Walter Herz Land Investment inwestycji mieszkaniowo-komercyjnej na terenie aglomeracji warszawskiej procedura ZPI pozwala na integrację interesów dewelopera, który planuje budowę ponad 40 tys. mkw. użytkowej powierzchni mieszkalnej z potrzebami gminy, takimi jak realizacja szkoły podstawowej oraz rozbudowa infrastruktury drogowej. Umożliwia to gminie pozyskanie kluczowej infrastruktury bez angażowania własnych środków budżetowych. Przy realizacji tego projektu Walter Herz pełni rolę koordynatora, zapewniając skuteczność negocjacji i zgodność inwestycji z dokumentami strategicznymi.  

Firma zapewnia inwestorom wsparcie w całym procesie inwestycyjnym, od analizy zgodności projektu z kluczowymi dokumentami, jak plan ogólny lub studium uwarunkowań poprzez uzyskanie wymaganych opinii i uzgodnień, po koordynację prognoz środowiskowych. Opracowuje strategie komunikacji z lokalnymi społecznościami, ograniczając ryzyko sprzeciwu poprzez transparentne konsultacje i nakreślenie korzyści społecznych.

ZPI w Warszawie

Zintegrowane Plany Inwestycyjne mają potencjał, by stać się jednym z kluczowych narzędzi planistycznych, ale ich skuteczne wykorzystanie będzie zależało od podejścia do współpracy administracji lokalnej. Przepisy dotyczące ZPI są bardzo ogólne. Samorządy lokalne w drodze uchwały mają jednak możliwość opracowania procedur sporządzania ZPI oraz wydawania wytycznych i instrukcji, dotyczących zawieranych umów urbanistycznych. Aby ułatwić inwestorom zadanie Kraków i Warszawa opracowały już odpowiednie dokumenty porządkujące warunki realizacji inwestycji w tym trybie.

W Warszawie przy uwzględnianiu wniosku o uchwalenie ZPI, poza inicjatywą realizacji elementów infrastruktury społecznej, komunikacyjnej czy rekreacyjnej, brane są pod uwagę propozycje inwestorów dotyczące przekazania części projektowanych mieszkań w ramach inwestycji głównej do miejskiego zasobu mieszkań komunalnych. W umowie urbanistycznej mogą być również ujęte inne rozwiązania związane z realizacją celów polityki miejskiej we współpracy z miastem, jak np. remonty pustostanów, rewitalizacje kamienic, czy budowa lokali mieszkalnych do zasobu miejskiego na działce miasta.

Sprecyzowane stawki świadczeń  

Wskazane zostały konkretne stawki świadczeń rzeczowych i pieniężnych, które będzie musiał pokryć inwestor, chcący prowadzić projekt w stolicy. Wartość oczekiwanej partycypacji inwestorów w ramach projektów uzupełniających według wytycznych wydanych przez miasto sięgać ma 10 proc. wskaźnika (wartość uśredniona dla miasta) w stosunku do projektowanej powierzchni użytkowej mieszkań, a w przypadku inwestycji komercyjnych 5 proc. wskaźnika w porównaniu do realizowanej powierzchni użytkowej.

Miasto założyło również, że zakres inwestycji uzupełniających będzie ustalany jeszcze przed złożeniem formalnego wniosku. Instrukcja szczegółowo określa też kolejność uzgodnień, które trzeba wykonać przed faktycznym złożeniem wniosku o ZPI.

Władze Warszawy w trosce o przyrodę zakazały m.in. utwardzania terenu w bezpośrednim otoczeniu drzew i wykonywanie prac ziemnych w obrębie rzutu korony drzewa oraz w odległości mniejszej niż 3 m od pnia. Ochroną objęte zostały także obiekty dziedzictwa kulturowego i zabytki. Na terenach, których dotyczą wnioski o ZPI wyznaczono także minimalną liczbę i sposób realizacji miejsc parkingowych dla samochodów i rowerów oraz minimalny obszar zieleni, a także maksymalną wysokość zabudowy.

Poznań ma nowy park handlowy

Nowe centrum zakupowe - Ławica Shopping Park zostało otwarte w topowej dla Poznania lokalizacji, bezpośrednio przy lotnisku      

Ławica Shopping Park, który powstał w Poznaniu przy ulicy Bukowskiej wyróżnia, nie tylko lokalizacja, ale także koncepcja architektoniczna. Nowoczesny kompleks, usytuowany na powierzchni 2 ha, został zaprojektowany w ciekawy i oryginalny sposób. Składa się z trzech całkowicie przeszklonych budynków o zaokrąglonych bocznych ścianach, które wieńczy lekki, ażurowy dach. Wyjątkowy w swojej aranżacji park tworzy przyjazne i funkcjonalne miejsce zakupowe. Oferuje łącznie około 7 tys. mkw. powierzchni najmu, która niemal w całości została wynajęta jeszcze przed otwarciem.

Za kompleksowe wsparcie doradcze przy realizacji centrum odpowiada poznańska firma Scallier, która specjalizuje się w realizacji i zarządzaniu projektami z sektora handlowego w Polsce i Rumunii.      

– Jesteśmy dumni z uruchomienia tak niekonwencjonalnego i efektownego obiektu, jakim jest Ławica Shopping Park, który powstał w naszym, rodzinnym mieście. To dla nas szczególny projekt, uczestniczymy w nim od początku, od kiedy zainicjowany został pomysł realizacji inwestycji. W trakcie całego procesu inwestycyjnego Scallier wspierał inwestora jako strategiczny doradca komercyjny oraz wyłączny agent komercjalizacji. Obecnie zaś zarządzamy parkiem w roli Property Managera – informuje Bartosz Nowak, Partner Zarządzający w Scallier.  

W Ławica Shopping Park mieści się 17 lokali użytkowych. W centrum otwarte zostały sklepy znanych sieci handlowych oraz popularne placówki usługowe. Odwiedzający kompleks znajdą wśród nich m.in. takie marki, jak Media Expert, Lidl, Action, Pepco i Maxi Zoo. 

W nowym centrum zakupowym mieści się też pierwsza w Poznaniu drogeria niemieckiej marki DM. Firmowy showroom z ekskluzywnymi meblami otworzyła tu również firma Sofa & Friends. Ofertę parku  uzupełniają typowe dla tego formatu usługi, w tym salon optyczny, apteka, kwiaciarnia, paczkomat, automat kwiatowy oraz strefa gastronomiczna z piekarnią Gorąco Polecam.  

Kompleks wybija się nowoczesnymi rozwiązaniami technicznymi i najwyższym poziomem oferowanej jakości. Zapewnia klientom komfortowe, zewnętrzne wejścia do wszystkich sklepów oraz duży obszar parkingowy. Na terenie obiektu powstał wygodny parking z ponad 220 miejscami postojowymi dla samochodów i miejscami dla rowerów oraz sieć wewnętrznych dróg i chodników. Wokół kompleksu robione są nowe nasadzenia.